Texnologiya şirkətləri tərəfindən məlumatlar necə toplanır?
kimi böyük texnologiya şirkətləri google, Facebook və Amazon istifadəçi məlumatlarını bir neçə yolla toplayır. Bu məlumatlar Google-da aparılan axtarışlar, Facebook-dakı yazılar və ya Amazon-da satınalmalar kimi istifadəçilərin bu şirkətlərlə qarşılıqlı əlaqəsindən toplana bilər. Məlumat marketinq şirkətləri, dövlət qurumları və sosial media kimi üçüncü tərəf mənbələrindən də toplana bilər.
Toplanmış məlumatlara istifadəçinin yeri, ziyarət edilən vebsaytlar, istifadə edilən axtarış terminləri, sosial media yazıları, edilən alışlar və digər istifadəçilərlə qarşılıqlı əlaqə kimi məlumatlar daxil ola bilər. Texnologiya şirkətləri bu məlumatlardan istifadəçi profilləri yaratmaq üçün istifadə edir və bu məlumatlardan hər bir istifadəçiyə xüsusi reklamlar göndərmək üçün istifadə edilə bilər.
Bununla belə, texnologiya şirkətləri tərəfindən məlumatların toplanması istifadəçi məxfiliyi ilə bağlı narahatlıqları artırıb. İstifadəçilər onlar haqqında nə qədər məlumat toplandığından və ya bu məlumatlardan necə istifadə edildiyindən xəbərsiz ola bilərlər. Bundan əlavə, məlumatlar şəxsiyyət oğurluğu və ya kibercinayətkarlıq kimi zərərli məqsədlər üçün istifadə edilə bilər.
Məqalənin növbəti hissəsində şirkətlərin hədəflənmiş reklamlar yaratmaq üçün bu məlumatlardan necə istifadə etdiyini və bu təcrübə ilə bağlı riskləri araşdıracağıq.
Böyük texnologiya şirkətləri məlumatlarımızı necə toplayır?
İndiki vaxtda biz gündəlik işlərimiz üçün getdikcə daha çox texnologiyadan istifadə edirik. Smartfonlar, noutbuklar və planşetlər gündəlik həyatımızın bir hissəsidir. Bununla belə, bu texnologiyalar davranışlarımız, seçimlərimiz və vərdişlərimiz haqqında da məlumat toplayır. Böyük texnologiya şirkətləri bu məlumatlardan istehlakçılar üçün hədəflənmiş reklamlar yaratmaq üçün istifadə edirlər.
Böyük texnologiya şirkətləri bu məlumatları kukilər, hesab məlumatları və IP ünvanları daxil olmaqla müxtəlif mənbələrdən toplayır. Kukilər kompüterlərimizdə saxlanılan və gəzinti vərdişlərimiz haqqında məlumatları ehtiva edən fayllardır. Hesab Məlumatına adımız, e-poçt ünvanımız və yaşımız kimi hesab yaratdığımız zaman vebsaytlara təqdim etdiyimiz məlumatlar daxildir. IP ünvanları İnternetə qoşulmuş hər bir cihaza təyin edilmiş unikal nömrələrdir.
Bu şirkətlər daha sonra istehlakçılar üçün hədəflənmiş reklamlar yaratmaq üçün bu məlumatlardan istifadə edirlər. Onlar istehlakçıların seçimlərini müəyyən etmək üçün toplanan məlumatları təhlil edir və maraqlarına uyğun olaraq onlara reklam göndərirlər. Məsələn, əgər istehlakçı internetdə idman ayaqqabısı axtarırsa, böyük texnologiya şirkətləri həmin istehlakçıya idman ayaqqabısı üçün reklam göndərə bilər.
Bu hədəflənmiş reklamlar istehlakçılar üçün faydalı görünə bilər, lakin onlar həm də məxfiliklə bağlı narahatlıq doğurur. İstehlakçılar onlar haqqında toplanmış məlumatların miqdarından xəbərsiz ola bilər və ya hədəflənmiş reklamlar yaratmaq üçün bu məlumatlardan istifadə etməkdə rahat olmaya bilərlər. Buna görə də böyük texnoloji şirkətlərin məlumatlarımızı necə toplayıb istifadə etdiyini, həmçinin məxfiliyi tənzimləyən qanun və qaydaları anlamaq vacibdir.
Növbəti hissədə biz dünya üzrə məxfilik qanunları və qaydalarına baxacağıq və ölkələr arasındakı fərqləri müqayisə edəcəyik.
İstifadəçilər şəxsi məlumatlarını necə qoruya bilər?
İndi texnoloji şirkətlərin şəxsi məlumatlarımızı necə istifadə etdiyini və hökumətlərin və tənzimləyicilərin məxfiliyimizi necə qorumağa çalışdığını gördükdən sonra gəlin şəxsi məlumatlarımızı qorumaq üçün istifadəçilər olaraq nə edə biləcəyimizi görək.
Birincisi, onlayn paylaşdığımız şeylərdən xəbərdar olmaq vacibdir. Sosial şəbəkələr, tətbiqlər və vebsaytlar, hətta biz onlara açıq şəkildə icazə verməsək də, haqqımızda məlumat toplaya bilər. Buna görə də biz onlayn paylaşdığımız məlumatlardan və onların necə istifadə oluna biləcəyindən xəbərdar olmalıyıq.
Sonra paylaşdığımız məlumatların miqdarını məhdudlaşdırmaq üçün addımlar ata bilərik. Məsələn, biz tətbiqlərə verdiyimiz icazələri məhdudlaşdıra, məkanımızı paylaşmaya, həqiqi adımız əvəzinə e-poçt ünvanlarını və ekran adlarını istifadə etməyə və sosial təhlükəsizlik nömrəmiz və ya onlayn bank məlumatımız kimi həssas məlumatları saxlamaya bilərik.
Onlayn hesablarımızın məxfilik parametrlərini müntəzəm olaraq yoxlamaq, açıq şəkildə paylaşdığımız məlumatları məhdudlaşdırmaq və güclü parollardan istifadə etməklə və ikitərəfli yoxlamanı aktivləşdirməklə hesablarımıza və cihazlarımıza girişi məhdudlaşdırmaq da vacibdir.
Nəhayət, biz reklamçılar və texnologiya şirkətləri tərəfindən onlayn izləmə və məlumatların toplanmasına məhdudiyyət qoymaq üçün reklam blokerləri və brauzer genişləndirmələri kimi vasitələrdən istifadə edə bilərik.
Xülasə, şəxsi məlumatlarımızı onlayn qorumaq gündəlik işimizdir. Paylaşdığımız şeylərdən xəbərdar olmaqla, paylaşdığımız məlumatların miqdarını məhdudlaşdırmaqla və onlayn izləməni məhdudlaşdırmaq üçün vasitələrdən istifadə etməklə, biz onlayn məxfiliyimizi qoruya bilərik.
